Οδηγίες Συγγραφής για ένα Δυναμικό Ξεκίνημα

Ας ξεκινήσουμε με το ασφαλές δεδομένο ότι θέλετε να γράψετε «κάτι». Ας αφήσουμε το «γιατί» -είναι τόσο διαφορετικό για τον καθένα- και ας εστιάσουμε στο «τι» και στο «πώς». Δεν έχει και τόση σημασία ο λόγος που παρακινεί κάποιον να ασχοληθεί με τη συγγραφή˙ είναι προσωπικός και ενίοτε απροσδιόριστος. Μεγαλύτερη σημασία έχει να ξεκινήσει κανείς να γράφει. Διότι πολλές φορές η αρχή παραμένει στη σφαίρα της επιθυμίας και δεν αποτυπώνεται ποτέ στο χαρτί.

Ας ξεκαθαρίσουμε και κάτι ακόμα. Η συγγραφή είναι ενίοτε μια κλίση, ένα χάρισμα, όπως και όλες οι τέχνες. Πάνω απ’ όλα, όμως, είναι μια μορφή έκφρασης, την οποία δικαιούται ο καθένας. Άρα, σκέψεις αποθαρρυντικές, όπως ότι δεν πρόκειται να βγει κάτι καλό, θα πρέπει να αποκλείονται. Άλλωστε, κάθε συγγραφέας έχει το κοινό του. Επιπροσθέτως, πρέπει να τονιστεί ότι, όπως όλες οι τέχνες, η συγγραφή είναι κάτι που διδάσκεται. Έχει διδακτικά εργαλεία και κανόνες. Είναι παράλογο να θεωρείται αυτονόητο ότι όλες οι άλλες οι τέχνες απαιτούν τη συνδρομή του δασκάλου, ενώ η συγγραφή όχι, Ως εκ τούτου, οι δυνάμει συγγραφείς χρειάζεται να έχουν στο οπλοστάσιό τους πολύτιμα εργαλεία, που θα τους επιτρέψουν να αξιοποιήσουν την πένα τους. Παρακάτω θα αναφερθούμε στο ξεκίνημα και σε κάποιες βασικές συμβουλές ανάπτυξης της γραφής.

Εν αρχή ην ο χρόνος

Η συνηθέστερη δικαιολογία που προβάλλει κανείς είναι ότι δεν βρίσκει τον χρόνο να αφοσιωθεί στη συγγραφή. Οι καθημερινές υποχρεώσεις, επαγγελματικές και οικογενειακές, αποτελούν οπωσδήποτε σημαντική παράμετρο, όχι όμως και απαγορευτική. Διότι οι περισσότεροι, κατά έναν μαγικό τρόπο, θα βρουν χρόνο να ασχοληθούν με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τον μεγαλύτερο, εκτιμώ περισπασμό. Ως εκ τούτου…

• Επιλέξτε ένα χρονικό πλαίσιο μέσα στη μέρα, κατά τη διάρκεια του οποίου θα αποσυνδεθείτε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
• Ενημερώστε την οικογένειά σας ότι αυτήν την ώρα δεν επιτρέπεται να σας ενοχλήσει κανείς.
• Αν αυτό το τελευταίο είναι αδύνατον, γιατί, για παράδειγμα έχετε μικρά παιδιά, ξυπνήστε λίγο νωρίτερα ή καθίστε λίγο παραπάνω το βράδυ, αφού θα έχουν κοιμηθεί όλοι.

Παρέα με το άδειο χαρτί

Δεν γνωρίζετε τι θα γράψετε, αλλά η επιθυμία παραμένει. Το να κοιτάτε την άδεια οθόνη του υπολογιστή σας ή το λευκό χαρτί του τετραδίου σας, περιμένοντας να έρθει η «θεία έμπνευση», δεν πρόκειται να λειτουργήσει και θα σας αποθαρρύνει. Μπορείτε, όμως, να προσκαλέσετε εσείς την έμπνευση…

• Διαβάστε, διαβάστε, διαβάστε. Αυτή είναι μια πολύτιμη συμβουλή από πολλούς καταξιωμένους συγγραφείς, όπως ο Stephen King. Θα πάρετε ιδέες και θα εμπλουτίσετε το λεξιλόγιό σας. Μπορείτε, μάλιστα, να ξεκινήσετε γράφοντας ό,τι σας άρεσε από ένα βιβλίο που διαβάσατε ή να αλλάξετε την κατάληξη της ιστορίας ή και να παρουσιάσετε μια ανατροπή που θα θέλατε να δείτε στο κείμενο που διαβάσατε.

• Παρατηρήστε. Ο συγγραφέας είναι καλός παρατηρητής, που πολλές φορές καταγράφει σκηνές από την καθημερινότητα που βιώνει. Η διαφορά του, ωστόσο, από έναν δημοσιογράφο είναι ότι εντάσσει στην καθημερινότητα αυτή τη φαντασία του και της δίνει πραγματική σημασία. Μία διαφωνία στο ταμείο του σούπερ μάρκετ είναι ένα ασήμαντο γεγονός, αλλά στο μυαλό του γράφοντος μπορεί να γίνει η αρχή της αφήγησης ενός μεγάλου έρωτα, για παράδειγμα.

• Γράψτε για όσα γνωρίζετε. Αυτή είναι μια παρεξηγημένη συμβουλή και, για πολλούς μεγάλους συγγραφείς, απόλυτα κατακριτέα και καταστροφική, διότι καθιστά το κείμενο μια βαρετή αυτοβιογραφία. Ωστόσο, μπορείτε να ξεκινήσετε έτσι. Περιγράφοντας, για παράδειγμα, κάτι που σας έκανε εντύπωση ή όχι˙ έστω και μια συνηθισμένη μέρα στη δουλειά, διότι πρωτεύον είναι να ξεκινήσετε.

• Γράψτε για όσα δεν γνωρίζετε. Σε ένα δεύτερο επίπεδο μπορείτε να αναφερθείτε σε ένα θέμα που σας ενδιαφέρει, αλλά δεν γνωρίζετε πολλά για αυτό. Στην περίπτωση αυτή χρειάζεται να ψάξετε, να μάθετε, να ενημερωθείτε. Μπορείτε, επίσης, να εντάξετε όσα γνωρίζετε σε ένα διαφορετικό σκηνικό. Ένα απόκοσμο τοπίο ή έναν δυστοπικό κόσμο, επί παραδείγματι.

• Περιγράψτε. Έναν άνθρωπο, ένα σκηνικό, ένα τοπίο. Δώστε σημασία στο καθετί, το πιο ασήμαντο ενδεχομένως, και μετά φανταστείτε τι μπορεί να εξελιχθεί με αυτό ή μέσα σε αυτό. Περιγράψτε καθημερινές σκηνές και δώστε μια άλλη δημιουργική πινελιά σε αυτές. Συνδυάστε την περιγραφή με τη φαντασία.

• Μάθετε να ακούτε. Οι άνθρωποι συχνά έχουν να αφηγηθούν πολύ ενδιαφέρουσες ιστορίες, καταστάσεις που ενδεχομένως έχετε συναντήσει και εσείς, αλλά έχουν παρουσιαστεί ιδωμένες από διαφορετική οπτική και μπορούν να σας τροφοδοτήσουν με πλούσιο υλικό.

• Σκεφτείτε διαφορετικά ή πιο σωστά, να μάθετε να σκέφτεστε διαφορετικά. Ψωνίσατε, όπως πάντα, από ένα κατάστημα. Τι θα γινόταν αν ήσασταν ο νούμερο 2.000 τυχερός πελάτης που κερδίζει… Αυτό συνεχίστε το εσείς.

• Δώστε σημασία στα -φαινομενικά- ασήμαντα. Η τακτική αυτή έχει αποτελέσει σημαντικό δημιουργικό εργαλείο για τον Ευγένιο Τριβιζά. Με ένα ξηλωμένο κουμπί που βρήκε ένα χειμωνιάτικο βράδυ στο Αμβούργο, έγραψε «Το κουμπί που κρύωνε».

• Παίξτε με τις λέξεις. Μια ωραία άσκηση δημιουργικής γραφής του Ροντάρι, περιλαμβάνει την επιλογή τυχαίων λέξεων και τη συγγραφή μιας ιστορίας με αυτές. Ανοίξτε το λεξικό στην τύχη ή παίξτε αυτό το παιχνίδι με τα παιδιά σας.

• Να γράφετε όπως μιλάτε. Το να προσπαθείτε να χρησιμοποιήσετε πιο επιτηδευμένο λεξιλόγιο ή καλογυαλισμένες λέξεις, εφόσον είναι κάτι έξω από εσάς, θα σας κουράσει. Και τους αναγνώστες σας πιθανότατα. Προέχει η φαντασία και η πλοκή, που ούτως ή άλλως αναδεικνύεται μέσα από την απλότητα.

Η συγγραφή απαιτεί εξάσκηση, πάνω και πρώτα απ’ όλα. Ακόμα κι αν δεν έχετε βρει ακόμα ένα συγκεκριμένο θέμα, ξεκινήστε να γράφετε. Καλλιεργείστε τον γραπτό λόγο και σύντομα θα εντοπίσετε τους χαρακτήρες και την υπόθεση που θα σας χαρίσουν την πρώτη σας ιστορία.

Πηγές:

Αθανασιάδης, Κ. (2016). Οδηγός Συγγραφής. Πώς γράφουμε ένα μυθιστόρημα και τι πρέπει να αποφεύγουμε σε 50 κανόνες, Εκδόσεις Ψυχογιός, Αθήνα.

Rodari, G. (2003). Γραμματική της φαντασίας. Εισαγωγή στην τέχνη να επινοείς ιστορίες, (μτφ. Κασαπίδης, Γ.), Εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα.

«Γράφε για όσα ξέρεις»: 20 καταξιωμένοι συγγραφείς αποτιμούν την πιο διάσημη συγγραφική συμβουλή. Διαθέσιμο στο: https://bookpress.gr/politismos/teleutaia-nea/16142-grafe-gia-osa-ksereis-20-kataksiomenoi-syggrafeis-apotimoyn-tin-pio-diasimi-syggrafiki-symvouli

«11 ερωτήσεις στον Ευγένιο Τριβιζά». Διαθέσιμο στο: https://www.tovima.gr/2017/12/04/vimagazino/11-erwtiseis-ston-eygenio-tribiza/

«Συμβουλές του Στίβεν Κινγκ για νέους συγγραφείς». Διαθέσιμο στο: https://evdomas.gr/simvoules-stephen-king/

Αρθρογράφος: Ελένη Σωκράτους

Βιογραφικό Αρθρογράφου:

Ονομάζομαι Ελένη Σωκράτους. Γεννήθηκα στην Αθήνα, αλλά μένω μόνιμα στην Κέρκυρα πάνω από τη μισή μου ζωή. Έχω ολοκληρώσει προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές στο Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, ενώ στις πιο πρόσφατες επιμορφωτικές μου δραστηριότητες ανήκει η παρακολούθηση σεμιναρίων δημιουργικής γραφής. Εργάστηκα ως φιλόλογος στην ιδιωτική εκπαίδευση για περισσότερο από 20 χρόνια, καθώς και σε ερευνητικά προγράμματα ως ιστορικός. Τα τελευταία 7 χρόνια ασχολούμαι με τη συγγραφή και επιμέλεια κειμένων.